Warsztaty chemiczne
Warsztaty Chemiczne to zajęcia dla szkół, podczas których grupy uczniów (jako grupę należy traktować maksymalnie 10 osób) realizują cykl doświadczeń wybranych przez opiekunów (nauczycieli) z dostępnego katalogu doświadczeń opracowanych przez dydaktyków Wydziału Chemii, zgodnych z wymogami nowej reformy programowej. Jedno spotkanie trwa zazwyczaj od 2 do 4 godzin lekcyjnych (150 zł/45 min./grupa max. 10 osób) i może stanowić, w zależności od potrzeby grupy, cykl tematyczny lub pojedyncze zajęcia obejmujące doświadczenia z katalogu dostępnego poniżej, w którym umieściliśmy tematy realizowanych zajęć w różnych wersjach godzinowych. Proponowane tematy zajęć wraz z przypisaną liczbą godzin
SP – wersja dla szkoły podstawowej
LO – wersja dla liceum/technikum
| l.p. | temat | liczba godzin zajęć, przeznaczenie | Doświadczenia |
|---|---|---|---|
| 1 | Jak pracuje chemik? | 2 SP | Badanie właściwości substancji (substancje proste i złożone) Sporządzenie mieszanin substancji: piasek i woda, kreda i woda, piasek-sól, woda-sól, siarka-żelazo, siarka-magnez, jod-piasek, woda- olej. Rozdział piasku i jodu przez sublimację Rozdzielanie mieszanin z wykorzystaniem różnic we właściwościach. |
| 2 | Sposoby rozdzielania mieszanin | 2 SP | Rozdzielanie mieszaniny piasku i soli kuchennej Rozdzielanie opiłków żelaza i sproszkowanej siarki Rozdział mieszaniny dwóch nie mieszających się cieczy + ekstrakcja Rozdział piasku i jodu przez sublimację Destylacja jako metoda oczyszczania Chromatografia bibułowa |
| 3 | Typy reakcji chemicznych | 2 SP | Reakcje syntezy: spalanie siarki, magnezu, reakcja magnezu z jodem Reakcje analizy: rozkład H2O2, Cu(OH)2 Reakcje wymiany: reakcja metalu z wodą i kwasem, reakcje strąceniowe |
| 4 | Zjawisko fizyczne a reakcja chemiczna. | 2 SP | Ogrzewanie i spalanie siarki. Procesy zachodzące w wodzie (reakcja chemiczna a rozpuszczanie) Rozkład pod wpływem temperatury Cięcie i ogrzewanie wstążki magnezowej Reakcja magnezu z jodem Reakcja rozkładu wody utlenionej H2O2. Reakcja cynku z kwasem solnym. |
| 5 | Powietrze i inne gazy | 3 SP | Tlen: otrzymywanie w reakcji rozkładu KMnO4 i H2O2 ; wykrywanie w kontakcie z tlącym się łuczywem Wodór: otrzymywanie w reakcji Zn z HCl oraz Al z roztworem NaOH; identyfikacja palącym się łuczywem Dwutlenek węgla: wykrywanie dwutlenku węgla w powietrzu wydychanym z płuc; otrzymywanie dwutlenku węgla w reakcji węglanu wapnia z kwasem solnym – wykrywanie w reakcji z wodą wapienną. Badanie wpływu różnych czynników na szybkość reakcji chemicznej |
| 6 | Sporządzanie roztworów o różnych stężeniach procentowych | 2 SP | Otrzymywanie roztworów wodnych substancji stałych w tym hydratów Rozcieńczanie roztworów kwasów |
| 7 | Skala pH | 2 SP | Sporządzanie barwnej skali pH w wykorzystaniem roztworów wzorcowych i 5 wskaźników (papierek uniwersalny, wskaźnik uniwersalny, wyciąg z czerwonej kapusty, fenoloftaleina, oranż metylowy) Oznaczanie pH nieznanej próbki Badanie pH roztworów wodnych wybranych substancji dostępnych w życiu codziennym Badanie odczynu próbki gleby |
| 8 | Kwasy nieorganiczne | 2 SP | Badanie odczynu kwasów za pomocą wskaźnikówOtrzymywanie HCl, H2SO4 , H3PO4, H2SiO3 Ogrody chemiczne |
| 9 | Wodorotlenki | 2 SP | Rozpuszczanie stałego NaOH w wodzie Badanie odczynu roztworu NaOH i wody amoniakalnej za pomocą wskaźników Otrzymywanie roztworu wodorotlenku w reakcji metalu z wodą Otrzymywanie wodorotlenku magnezu (spalanie magnezu i reakcja powstałego produktu z wodą) Otrzymywanie roztworu wodorotlenku wapnia w reakcji tlenku wapnia z wodą Otrzymywanie wodorotlenku żelaza(III) i wodorotlenku miedzi(II) Otrzymywanie wodorotlenków glinu i cynku oraz badanie ich właściwości amfoterycznych |
| 10 | Metody otrzymywania soli | 2 SP | Reakcja zobojętniania Reakcja tlenek metalu i kwas Reakcja metalu z kwasem Reakcja tlenku niemetalu z zasadą Reakcja soli z solą Reakcja soli z kwasem |
| 11 | Metody otrzymywania soli | 3 SP | Jak powyżej, dodatkowo Identyfikacja nieznanych roztworów podobnie jak w zadaniach konkursowych |
| 12 | Rozpuszczalność związków chemicznych | 2 SP | Sprawdzanie rozpuszczalności wybranych substancji w wodzie Porównanie rozpuszczalności substancji w różnych rozpuszczalnikach. Efekty cieplne rozpuszczania Rodzaje roztworów: roztwór właściwy, koloid, zawiesina. Emulsja Badanierozpuszczalnościsiarczanu(VI) miedzi(II) w wodzie. Roztwory nasycone i nienasycone. |
| 13 | Powtórzenie do egzaminu ósmoklasisty (chemia nieorganiczna) | 2 SP | Sublimacja jodu Reakcje tlenków (metalu i niemetalu) z wodą Reakcje metali z kwasami Reakcje kwasów z zasadami Reakcja soli z zasadą Reakcja soli z kwasem Reakcje soli z solami |
| 14 | Powtórzenie do egzaminu ósmoklasisty (całość) | 3 SP | Sublimacja jodu Reakcje tlenków (metalu i niemetalu) z wodą Reakcje metali z kwasami Reakcje kwasów z zasadami Reakcja soli z zasadą Reakcja soli z kwasem Reakcje soli z solami. Porównanie zachowania się heksanu i heksenu wobec wody bromowej Odróżnianie alkoholi jednowodorotlenowych od wielowodorotlenowych Badanie właściwości kwasowych kwasu octowego Próba ksantoproteinowa na białko Badanie zachowania białka jaja kurzego pod wpływem różnych substancji chemicznych Tłuszcze roślinne i zwierzęce |
| 15 | Węglowodory i alkohole | 2 SP | Badanie właściwości węglowodorów (palność, rozpuszczalność w wodzie) Porównanie zachowania się heksanu i heksenu wobec wody bromowej i nadmanganianu potasu Węglowodory jako rozpuszczalniki Badanie właściwości fizycznych alkoholi Badanie rozpuszczalności alkoholi w wodzie i w heksanie Badanie reakcji etanolu z sodem Odróżnianie alkoholi jednowodorotlenowych od wielowodorotlenowych |
| 16 | Kwasy karboksylowe | 2 SP | Badanie właściwości fizycznych i odczynu kwasów karboksylowych Badanie mocy kwasu octowego, kwasu siarkowego i kwasu węglowego Badanie właściwości kwasu octowego Reakcja kwasu stearynowego z wodorotlenkiem sodu. Otrzymywanie mydła Zachowanie się mydła w wodzie destylowanej, wodociągowej i wodzie z dodatkiem soli wapnia Reakcja kwasu oleinowego z wodą bromową Reakcja estryfikacji i jej produkty |
| 17 | Dwfunkcyjne pochodne węglowodorów | 3 SP | Próba ksantoproteinowa na białko Reakcja biuretowa na białko Badanie zachowania białka jaja kurzego pod wpływem różnych substancji chemicznych Wykrywanie grup hydroksylowych w glukozie, fruktozie i sacharozie Badanie reakcji glukozy, fruktozy i sacharozy z odczynnikiem Trommera Badanie reakcji glukozy, fruktozy i sacharozy z odczynnikiem Tollensa Hydroliza sacharozy i badanie jej produktów Reakcje charakterystyczne i wykrywanie skrobi. |
| 18 | Sposoby rozdzielania mieszanin | 3 LO | Rozdzielanie mieszaniny piasku i soli kuchennej Rozdzielanie substancji z wykorzystaniem różnić w rozpuszczalności związków (mieszanina chlorków srebra i ołowiu(II) w roztworze wodnym) Rozdział mieszaniny dwóch nie mieszających się cieczy (wody i chloroformu) + ekstrakcja Rozdział piasku i jodu przez sublimację Destylacja mieszaniny acetonu i wody Zadania maturalne |
| 19 | Powietrze i inne gazy | 3 LO | Otrzymywanie tlenu w reakcji rozkładu KMnO4 , H2O2 wykrywanie w kontakcie z tlącym się łuczywem Otrzymywanie wodoru w reakcji Zn z HCl oraz Al z roztworem NaOH, identyfikacja palącym się łuczywem Wykrywanie obecności dwutlenku węgla w powietrzu wydychanym z płuc Otrzymywanie dwutlenku węgla w reakcji węglanu wapnia z kwasem solnym – wykrywanie dwutlenku węgla w reakcji z wodą wapienną. Badanie wpływu różnych czynników na szybkość reakcji chemicznej Zadania maturalne |
| 20 | Sporządz
anie roztworów o określonym stężeniu procentowym i molowym. Miareczkowanie | 3 LO | Przygotowanie roztworu soli o określonym stężeniu procentowym i molowym Przygotowanie 0.1 M roztworu kwasu solnego. Przygotowanie 0.1M roztworu wodorotlenku sodu Miareczkowanie mocnego kwasu mocną zasadą Zadania maturalne |
| 21 | Tlenki, wodorotlenki i ich właściwości | 3 LO | Spalanie siarki, fosforu, magnezu Reakcje tlenków z wodą. Reakcja tlenków z kwasem solnym i wodorotlenkiem sodu Otrzymywanie wodorotlenku w reakcji metalu z wodą Badanie amfoterycznych właściwości wodorotlenku glinu (wodorotlenku cynku) Reakcja metalu z wodorotlenkiem sodu Otrzymywanie wodorotlenku chromu(III) i badanie jego właściwości amfoterycznych Otrzymywanie wodorotlenku żelaza(III) i badanie jego właściwości Otrzymywanie wodorotlenku miedzi(II) i badanie jego właściwości |
| 22 | Skala pH Hydroliza soli | 3 LO | Sporządzanie barwnej skali pH w wykorzystaniem roztworów wzorcowych i wskaźnika uniwersalnego Oznaczanie pH nieznanej próbki Określenie pH roztworów i zapisywanie równań dla 15 wybranych soli |
| 23 | Sole | 3 LO | Reakcja zobojętniania Reakcja tlenek metalu i kwas Reakcja metalu z kwasem Reakcja tlenku niemetalu z zasadą Reakcja soli z solą Reakcja soli z kwasem Hydroliza soli |
| 24 | Iloczyn rozpuszczalności | 3 LO | Strącanie soli trudno rozpuszczalnych w wodzie. Warunki strącania osadów. Wpływ wartości Ir osadu na efektywność usunięcia jonów z roztworu Warunki rozpuszczania osadów trudnorozpuszczalnych Zadania maturalne |
| 25 | Analiza kationów | 3 LO | Przeprowadzenie wybranych reakcji charakterystycznych dla kationów: srebra, miedzi(II), manganu(II), żelaza(III), glinu, wapnia, baru, potasu, amonu Analiza jakościowa mieszaniny kationów |
| 26 | Analiza anionów | 3 LO | Przeprowadzenie wybranych reakcji charakterystycznych dla anionów: chlorkowego, bromkowego, jodkowego, węglanowego, szczawianowego, fosforanowego Identyfikacja nieznanych roztworów (podobnie jak w zadaniach konkursowych) |
| 27 | Reakcje redoks | 3 LO | Otrzymywanie chloru Badanie aktywności fluorowców Badanie aktywności metali Reakcja miedzi z kwasem azotowym(V) Badanie zachowania chromianu(VI) i dichromianu(VI) potasu w zależności od środowiska Utlenianie chromu(III) nadtlenkiem wodoru w środowisku zasadowym Badanie zachowania manganianu(VII) w zależności od środowiska Zadania maturalne |
| 28 | Węglowodory i ich jednofunkcyjne pochodne | 3 LO | Badanie właściwości węglowodorów Porównanie zachowania się heksanu i heksenu wobec wody bromowej i nadmanganianu potasu Badanie właściwości alkoholi jednowodorotlenowych od wielowodorotlenowych Aldehydy – próba Tollensa i Trommera Próba jodoformowa – ketony |
| 29 | Węglowodory i ich jednofunkcyjne pochodne całość | 3 +3 LO | Badanie właściwości węglowodorów Porównanie zachowania się heksanu i heksenu wobec wody bromowej i nadmanganianu potasu Badanie właściwości alkoholi jednowodorotlenowych od wielowodorotlenowych Aldehydy – próba Tollensa i Trommera Próba jodoformowa – ketony Badanie właściwości fizycznych i odczynu kwasów karboksylowych Porównanie mocy kwasu octowego, kwasu siarkowego i kwasu węglowego Badanie właściwości kwasu octowego Reakcja kwasu stearynowego z wodorotlenkiem sodu. Otrzymywanie mydła Reakcja kwasu oleinowego z wodą bromową Reakcja estryfikacji i jej produkty |
| 30 | Dwfunkcyjne pochodne węglowodorów | 3 LO | Badanie charakteru amfoterycznego glicyny Próba ksantoproteinowa na białko Reakcja biuretowa na białko Badanie zachowania białka jaja kurzego pod wpływem różnych substancji chemicznych Wykrywanie grup hydroksylowych w glukozie, fruktozie i sacharozie Badanie reakcji glukozy, fruktozy i sacharozy z odczynnikiem Trommera Badanie reakcji glukozy, fruktozy i sacharozy z odczynnikiem Tollensa Odróżnianie glukozy od fruktozy Hydroliza sacharozy (skrobi) i badanie jej produktów Reakcje charakterystyczne i wykrywanie skrobi. Zadania maturalne |
Zgłoszenia (ustalenie terminów zajęć) kierować na adres:
zajeciadlaszkol.chemia@uwr.edu.pl
oraz telefonicznie pod numerem telefonu:
71 375 73 97 (dr Iwona Kosendiak).
Zgłoszenia pisemne (wypełniony formularz zamówienia) przez szkołę kierować na adres:
mgr Hanna Skornowicz
Dział Finansowy
Wydział Chemii Uniwersytetu Wrocławskiego
ul. F. Joliot-Curie 14
50-383 Wrocław
Zajęcia odbywają się po zawarciu umowy pomiędzy szkołą i Wydziałem Chemii Uniwersytetu Wrocławskiego.
