
ZB-21 Zespół Biologicznie Aktywnych Metalopeptydów
Kierownik
dr hab. inż. Magdalena Rowińska-Żyrek, prof. UWr
Główne kierunki badań
Tematyka badawcza zespołu skupia się wokół szeroko pojętej analizy związku między termodynamiką, strukturą i aktywnością biologiczną metalopeptydów.
W szczególności badane są:
- interakcje peptydów przeciwdrobnoustrojowych z jonami Zn(II) i Cu(II)
- wpływ zastosowania peptydomimetyków na termodynamikę, strukturę i właściwości biologiczne ich kompleksów
- transport i homeostaza jonów Zn(II) i Ni(II) u patogenów; określana jest zależność między strukturą i funkcją kompleksów białkowych cynkoforów
- wpływ wiązania biologicznie istotnych jonów metali na fibrylację białek uwikłanych w choroby neurodegeneracyjne i autoimmunologiczne
Obecnie realizowane projekty ze środków zewnętrznych:
- „Magic Bullet Gels: Unleashing Antimicrobial Peptide Metal Complexes”, Swiss National Science Foundation (SNSF) MAPS, 2025-2029 (MRŻ);
- „Modyfikacja retro-inverso kompleksów cynku(II) z agonistami receptora GLP-1 – od chemii bionieorganicznej po badania na zwierzętach”, NCN OPUS 26, nr 2023/51/B/ST5/01098 (MRŻ);
- „Rozszyfrowanie różnorodnej chemii bionieorganicznej 'domniemanych’ bakteryjnych transporterów jonów miedzi”, NCN SONATA 19, nr 2023/51/D/ST5/01798 (AH);
- „Strategia retro-inverso jako sposób na zwiększenie aktywności przeciwdrobnoustrojowej kompleksów klawanin” NCN PRELUDIUM BIS 4, nr 2022/47/O/ST4/01865, (MRŻ);
- „Mali, doskonale uzbrojeni wojownicy kontra potężni, pustoszący wrogowie – kompleksy modyfikowanych peptydów z ludzkiej śliny w walce z patogennymi drobnoustrojami”, NCN OPUS 21, nr 2021/41/B/ST4/02654 (JW);
- „In Search of New Antibiotics: Synthesis and Characterization of Peptidomimetics Based on Human Salivary Antimicrobial Peptides in Complexes with Cu(II) and Zn(II) Ions”, NAWA Canaletto, nr BPN/BIT/2024/1/00057 (JW)
Projekty realizowane w przeciągu ostatnich pięciu lat:
- „Oddziaływanie przeciwdrobnoustrojowych peptydów z jonami metali – zrozumienie relacji między chemią koordynacyjną, strukturą, termodynamiką a sposobem działania”, NCN SONATA BIS 7, nr 2017/26/E/ST5/00364 (MRŻ);
- „Metallophores – understanding (and lighting up) metal transport in pathogens to help the host trick the invaders” NCN MAESTRO, nr 2017/26/A/ST5/00363 (HK);
- „Bioinorganic secrets of chalkophores – how microorganisms acquire copper ions„ Bekker NAWA Return Scholarship, nr BPN/BKK/2022/1/00005 (AH);
- „Novel fungi metallothioneins – How Cu(I) and Zn(II) ions influence of their structural properties”? Bekker NAWA, PPN/BEK/2020/1/00268 (AH);
- „A peptidomimetic strategy to improve the antimicrobial properties of calcitermin”, NCN PRELUDIUM 19, nr 2020/37/N/ST4/03165 (DB);
- „Wpływ obecności jonów miedzi i błon biologicznych na strukturę N-terminalnej domeny ludzkiego białka prionowego”, NCN PRELUDIUM 12, nr 2016/23/N/ST5/01198 (AH);
- „Zrozumienie oddziaływań cynku z cynkoforami i transporterami Zn(II) w grzybowych patogenach”, NCN SONATA 7, nr 2014/13/D/ST5/02868 (MRŻ);
- NECTAR COST: COST Action CA18202, NECTAR–Network for Equilibria and Chemical Thermodynamics Advanced Research
Pracownicy
dr hab. inż. Magdalena Rowińska-Żyrek, prof. UWr
dr inż. Mariusz Dziadas
dr Aleksandra Hecel-Czaplicka
dr Joanna Wątły
dr Kinga Garstka
mgr Emilia Dzień
mgr Valentyn Dzyhovskyi
Silvia Leveraro
mgr Klaudia Szarszoń
mgr Jakub Gawłowski
mgr Anna Ślusarczyk
mgr Gabriela Potoczniak
mgr Wojciech Lizak
Wybrane publikacje
- Miller Adriana, Matera-Witkiewicz Agnieszka, Mikołajczyk-Tarnawa Aleksandra, Kola Arian, Wiloch Magdalena, Jonsson-Niedziolka Martin, Wieczorek Robert, Wątły Joanna, Valensin Daniela, Rowińska-ŻyrekMagdalena, Cu(II) binding to an antimicrobial shrimp peptide – a small step for structural chemistry, a big leap for medicinal applications, Chemical Science, 2025, 16, 3447-3458
- Garstka Kinga, Hecel Aleksandra, Kozłowski Henryk, Domínguez-Martín Alicia, Szewczyk Krzysztof, Rowińska-Żyrek Magdalena, AdcA lipoprotein involved in Zn(II) transport in Streptococcus mutans – is it as metal-specific as expected? Dalton Transactions, 2025, 54, 6795-6804
- Leveraro Silvia, Dzyhovskyi Valentyn, Garstka Kinga, Szebesczyk Agnieszka, Zobi Fabio, Bellotti Denise, Stokowa-Sołtys Kamila, Remelli Maurizio, Rowińska-Żyrek Magdalena, Metal-Induced Amide Deprotonation and Binding Typical for Cu(II), Not Possible for Zn(II) and Fe(II), Inorganic Chemistry, 2025, 64, 6751-676
- Dziadas Mariusz, Pachura Natalia, Duda-Madej Anna, Garbicz Mateusz, Gębarowski Tomasz, Domínguez-Martín Alicia, Rowińska-Żyrek Magdalena, Chloramphenicol glycoside derivative: a way to overcome its antimicrobial resistance and toxicity, Carbohydrate Research, 2025, 550, 109387/1-109387/7
- Hecel Aleksandra, Kola Arian, Valensin Daniela, Witkowska Danuta, Thiol, His–His Motif, and the Battle over Cu(II) in the Relationship of CopM Metallophore and OprC Outer Membrane Protein, Inorganic Chemistry, 2025, 64, 2936-2950
- Gawłowski Jakub, Ślusarczyk Anna, Szarszoń Klaudia, Zobi Fabio, Janek Tomasz, Wątły Joanna, Short but promising – how nature modulates the antimicrobial activity of proline-rich fragment of salivary MUC-7, Dalton Transactions, 2025, 54, 13257-13270
- Garstka Kinga, Potoczniak Gabriela, Kozłowski Henryk, Rowińska-Żyrek Magdalena, Aspergillus fumigatus ZrfC Zn(II) transporter scavengers zincophore-bound Zn(II), Dalton Transactions, 2024, 53, 2848-2858
- Dzień Emilia, Wątły Joanna, Kola Arian, Mikołajczyk Aleksandra, Miller Adriana, Matera-Witkiewicz Agnieszka, Valensin Daniela, Rowińska-Żyrek Magdalena, Impact of metal coordination and pH on the antimicrobial activity of histatin 5 and the products of its hydrolysis Dalton Transactions, 2024, 53, 7561-7570
- Szarszoń Klaudia, Baran Natalia, Śliwka Paulina, Wiloch Magdalena, Janek Tomasz, Wątły Joanna, Bioinorganic Chemistry Meets Microbiology: Copper(II) and Zinc(II) Complexes Doing the Cha-Cha with the C-t-CCL-28 Peptide, Dancing till the End of Microbes, Inorganic Chemistry, 2024, 63, 19105-19116
